کانال ویژه پرداخت مالی اروپا برای دور زدن تحریم‌ها شدنی‌ست؟!
کانال ویژه پرداخت مالی اروپا با هدف تداوم دادوستد اقتصادی با نظام ایران، راهی‌ست برای دور زدن تحریم‌های آمریکا. کانال ویژه پرداخت مالی به طور مشخص می‌خواهد امکانی فراهم کند که فروش نفت نظام ایران ادامه پیدا کند اما آیا واقعیت‌های صحنه‌ی اقتصاد، موفقیت این کانال ویژه را امکان پذیر می‌کند یا خیر؟
کانال ویژه پرداخت مالی
دوشنبه ۲ مهر (۲۴ سپتامبر) اعضای باقی مانده در برجام یعنی بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه، آلمان و ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک دیدار کردند. پس از پایان این ملاقات موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد: «این اتحادیه در فکر ایجاد یک کانال ویژه پرداخت مالی برای راحت‌کردن تجارت با ایران و دور زدن تحریم‌های آمریکاست.» او تصریح کرد که «ایجاد این کانال مالی جدید به شرکت‌ها، از جمله شرکت‌های درگیر صادرات نفت اجازه می‌دهد که بدون رویارو شدن با تحریم‌های آمریکا با ایران وارد دادوستد شوند.»
به گفته‌ی موگرینی این کانال «برای «تراکنش مالی قانونی» با ایران ایجاد» می‌شود، و «امکان ادامه تجارت با ایران را برای شرکت‌های اروپایی فراهم می‌آورد.» [دویچه‌وله ۳ مهر ۹۷]
بیانیه مشترک وزرای خارجه کشورهای باقی مانده در برجام ۱۲ بند داشت. در بند ۹ این بیانیه مشتر ک تاکید کرده‌اند که در «پیگیری تعهدات… به‌طور مشخص برای اقدامات واقعی و موثر برای تضمین کانال‌های پرداخت [پول] به ایران، و تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی» متعهد هستند. [رادیو فردا ۳ مهر ۹۷]
نفت و دیگر هیچ
مصاحبه عراقچی در فردای این توافق با تلویزیون دولتی ایران بیش از پیش آشکار کرد که پیشنهاد ارائه شده از طرف اروپایی‌ها بیش از هرچیز برای گشودن راهی جهت فروش نفت و دریافت پول نفت فروخته شده توسط نظام در فردای شروع تحریم‌های آمریکا در نیمه‌ی آبان است.
معاون وزیر خارجه به تلویزیون دولتی گفت: «در بخشی از این راهکارها مسیر ویژه اقتصادی برای ایران طراحی شد تا علاوه بر اروپا کشورهای ثالث هم بتوانند در مقابل خرید نفت از ایران اقدام به تبادل ارز و پرداخت آن کنند.»
عراقچی البته اظهار امیدواری کرد که دست‌کم بخشی از سازوکار پیش از ۱۴ آبان یعنی مقطع شروع تحریم‌های نفتی و مالی آمریکا عملیاتی شود. [رادیو فردا ۴ مهر ۹۷]
در همان روز موگرینی به اعلام تاریخی برای راه انداختن این ساز و کار اشاره کرد. موگرینی درباره راه‌اندازی این کانال که از آن با عنوان سازوکار هدف ویژه (Special Purpose Vehicle (SPV یاد می‌شود گفت: «فکر می‌کنم پیش از ماه نوامبر (اجرا خواهد شد).» به این ترتیب مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که حداکثر تا پیش از ۱۰ آبان یعنی نخستین روز ماه نوامبر سازوکار اروپایی‌ها برای دور زدن تحریم‌های آمریکا به راه خواهد افتاد. [رادیو فردا ۵ مهر ۹۷]
واکنش مقامات آمریکا
اعلام ایجاد این کانال از طرف اروپایی‌ها با واکنش سختی از طرف آمریکا مواجه شد. رئیس جمهور آمریکا طی سخنرانی خود در شورای امنیت سازمان ملل ضمن یادآوری آنکه تحریم‌های مرحله دوم آمریکا علیه نظام ایران از اوایل ماه نوامبر آغاز خواهد شد، تصریح کرد: «هر شخص یا نهادی که از تبعیت از این تحریم‌ها سرپیچی کند با عواقب جدی روبرو خواهد شد.»
رئیس جمهور آمریکا مشخص کرد که تحریم‌های آمریکا علیه نظام ایران «با تمام قوا» و «با شدت تمام» به اجرا درخواهد آمد؛ تحریم‌هایی که «از هر زمان دیگری شدیدتر خواهند بود». [مجاهدین ۴ مهر ۹۷]
پیش از سخنرانی رئیس جمهور آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، جان بولتن در واکنشی سخت به تصمیم اروپایی‌ها به ایجاد یک کانال مالی برای نظام ایران گفت: «اتحادیه اروپا در لفاظی قوی و در پیگیری کردن ضعیف است… ما مراقب توسعه این ساختاری که هنوز وجود ندارد و تاریخ دقیقی هم برای ایجادش اعلام نشده هستیم. ما اجازه نمی‌دهیم تحریم‌هایمان توسط اروپا یا هر کس دیگری نقض شود.»
جان بولتن در این سخنرانی که در اجلاس گروه «اتحاد بر ضد ايران اتمى» (UANI) در نیویورک ایراد می‌شد همچنین گفت: «آن‌هایی که در این شرایط می‌خواهند به ایران تسهیلات مالی و بانکی ارائه بدهند باید خود را برای خطرات این کار آماده کنند».
مشاور امنیت ملی کاخ سفید در توصیف تحریم‌های آمریکا که از نیمه‌ی آبان آغاز خواهد شد گفت: «تحریم‌های ما شدید و بی‌رحمانه خواهند بود. این یک کارزار فشار حداکثری است.» [رادیو فردا ۴ مهر ۹۷]
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز که در اجلاس گروه «اتحاد بر ضد ايران اتمى» (UANI) در نیویورک در روز سه شنبه ۳ مهر سخن می‌گفت در واکنش به تصمیم کشورهای باقی مانده در برجام برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه نظام ایران گفت: ««عمیقا» مایوس و متاسف شده است.» او افزود: «می‌توانم تصور کنم که امروز صبح آیت الله‌ها و پاسداران فاسد می‌خندیدند.» [رادیو فردا ۴ مهر ۹۷]
سازوکار دور زدن تحریم‌ها
اما پرسشی که در این میان مطرح می‌شود این است که سازوکار اروپایی‌ها چگونه می‌خواهد تحریم‌های آمریکا علیه نظام ایران را دور بزند؟
پیش از آنکه در روز دوشنبه بیانیه مشترک کشورهای باقی مانده در برجام منتشر شود، از طرح اروپایی‌ها برای دور زدن تحریم‌های آمریکا رونمایی شده بود.
روز جمعه ۲۳ شهریور، دو رسانه آلمانی در گزارش‌هایی اعلام کرده بودند که آلمان، فرانسه و بریتانیا در پی بنیان گذاشتن یک نهاد مالی خاص برای ادامه دادوستد با ایران پس از اعمال تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه تهران هستند.
آنچنان که در گزارش‌ها آمده بود «این نهاد مالی واسطه‌ای به عنوان یک بورس معاوضه عمل می‌کند و می‌تواند از طریق معاوضه و انتقال اعتبارات مالی، امکان دادوستد بین طرف‌های اقتصادی ایرانی و اروپایی را فراهم آورد.»
سازوکار این طرح به این صورت است که «برای مثال، ایران می‌تواند محموله نفت خود را به شرکتی در اسپانیا بفرستد، اما پول ناشی از فروش این محموله به عنوان اعتبار نزد این نهاد مالی واسطه‌ای باقی می‌ماند تا اگر برای نمونه یک خریدار ایرانی از یک شرکت ماشین‌سازی آلمانی ماشین‌آلات می‌خرد، این دادوستد با اعتبار ناشی از فروش نفت ایران به شرکت اسپانیایی تسویه شود.
با عملیاتی شدن این نهاد مالی واسطه‌ای یا بورس معاوضه، بدون انجام عملیات بانکی معمول یا نقل و انتقال وجه نقد یا مبادلات بانکی که مشمول محدودیت‌ها و اعمال تحریم‌های آمریکا خواهد شد، دادوستدها و مبادلات از طریق جابه‌جایی اعتبار در این نهاد مالی واسطه انجام می‌گیرد.»
البته همان زمان سخنگوی وزارت اقتصاد و امور مالی آلمان در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفت: «این طرح یکی از چندین گزینه مدنظر کمیسیون اروپا برای ایجاد مسیرهای پرداخت مستقل به تهران است که بحث بر سر ایجاد آنها در جریان است.» [رادیو فردا ۲۴ شهریور ۹۷]
نمونه یک طرح مأیوس کننده
پیشتر نیز طرح‌های مشابهی از طرف اروپا برای ادامه‌ی دادوستد با نظام ایران مطرح شده بود. در ۱۱ تیر حسن روحانی وارد سوئیس شد سپس او راهی اتریش شد. در تاریخ ۱۳ تیرماه هنگامی که حسن روحانی در اتریش به سر می‌برد نمایندگان پارلمان اروپا طرحی را تصویب کردند که به «بانک سرمایه‌گذاری اروپا» (EIB) اجازه می‌داد با ایران داد و ستد مالی داشته باشد. اما جالب آنجایی‌ست که این مصوبه برای بانک سرمایه‌گذاری اروپا هیچ الزامی را به همراه نمی‌آورد. همانموقع کارشناسان پیش‌بینی کردند که «بانک سرمایه‌گذاری اروپا» حاضر نخواهد بود، مشتریان آمریکایی‌اش را به خاطر کار با نظام ایران از دست بدهد و مصوبه نمایندگان اروپایی فقط می‌تواند جنبه تبلیغاتی داشته باشد.
زمان زیادی طول نکشید که پیش بینی کارشناسان صحت خود را نشان داد. ورنر هویر، رئیس بانک سرمایه‌گذاری اروپا گفت: «فعالیت در ایران عملیات جهانی بانک سرمایه‌گذاری اروپا را به خطر می‌اندازد. با وجود حمایت از تلاش‌های اروپا برای زنده نگه‌داشتن برجام، عملاً امکان کار کردن با ایران برای بانکهای اروپایی وجود ندارد.»
۲۷ تیر خبرگزاری رویترز به نقل هویر نوشت: «در حال حاضر هیچ بانک اروپایی وجود ندارد در ایران فعالیت یا با این کشور ارتباط تجاری داشته باشد.» او افزود: «باید به این واقعیت توجه داشته باشیم که اگر در ایران فعال شویم، مدل کسب و کار بانک را به مخاطره می‌اندازیم.» [بانک سرمایه‌گذاری اروپا از ابتدا هم شانسی برای نظام محسوب نمی‌شد]
واقعیت‌های اقتصادی موجود
در حالی که اروپا و سایر شرکای برجام تلاش می‌کنند این توافق نامه را به نحوی زنده نگه‌دارند اما در درون خود نظام چندان امیدی نسبت به تلاش‌های اروپا وجود ندارد.
رسول موسوی مدیرکل اسبق دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در توصیف توازن موجود در عرصه‌ی بین‌المللی با تاکید بر این نکته که سران برخی از کشورها با ترامپ موافق نیستند، تصریح کرد که اما «در عمل آن کاری را انجام می‌دهند که آمریکا از آنها می‌خواهد.» [ایلنا ۵ مهر ۹۷]
واقعیت‌های بسیاری این اظهار نظر سفیر اسبق نظام ایران در فنلاند و تاجیکستان را تایید می‌کنند؛ با وجود آنکه دولت‌های اروپایی از ماندن در برجام حمایت می‌کنند اما شرکت‌های اروپایی مسیر خروج از اقتصاد ایران را در پیش گرفته‌اند. بنا بر گزارش‌ها تا ابتدای شهریور، ۵۳ شرکت از کشورهای مختلف از اقتصاد ایران خارج شدند که در میان آنها بیشترین سهم متعلق به فرانسه و آلمان بود. [۵۳ شرکت از بازار ایران خارج شدند؛ جغرافیای خروج]
به تازگی و پس از اعلام طرح پیشنهادی اروپا برای ایجاد سازوکار هدف ویژه برای ایجاد امکان رفت و برگشت مالی با نظام ایران، فولکر ترایر، رئیس بخش اقتصاد خارجی اتاق صنعت و بازرگانی آلمان گزارشی ارائه کرد که برخلاف حرکت بخش سیاسی اروپا بود. او در اظهاراتی که خبرگزاری آلمان در چهارم مهر (۲۶ سپتامبر) منتشر کرد گفت که پس از خروج آمریکا از برجام در ماه می، صادرات آلمان به ایران ۱۸ درصد کاهش یافته است. این مقام اقتصادی آلمانی تاکید کرد که «شمار زیادی از شرکت‌های آلمانی که در ایران شعبه زده بودند، فعالیت خود در این کشور را به حالت تعلیق درآورده‌اند.»
رئیس بخش اقتصاد خارجی اتاق صنعت و بازرگانی با اشاره به بیانیه صادره توسط کشورهای باقی مانده در برجام برای ایجاد یک کانال نقل و انتقال مالی با نظام ایران، تصریح کرد که این راهکار «نمی‌تواند در کوتاه مدت روابط ایران و اتحادیه اروپا را بهبود بخشد، بلکه نیاز به زمانی طولانی دارد.»
پیشتر نماینده شرکت‌های آلمانی در تهران، گفته بود که در ماه‌های اخیر دو سوم شرکت‌های آلمانی به فعالیت خود در ایران پایان داده‌اند.
به‌گفته داگمار فون بون‌اشتاین سایر شرکت‌های آلمانی باقی مانده در ایران، چشم انداز روشنی برای ادامه کار نمی‌بینند. [دویچه‌وله ۴ مهر ۹۷]
افزون بر موارد فوق خریداران نفتی نظام ایران نیز با توجه به نزدیک شدن به سرفصل نیمه‌ی آبان، یک به یک خرید نفت خود را قطع کرده یا کاهش می‌دهند. در فردای روزی که اعضای باقی مانده در برجام اعلام کردند سازوکار جدیدی برای تشویق شرکت‌ها به کار با نظام ایران تدارک می‌بینند؛ بلومبرگ اعلام کرد که «هند، یکی از بزرگترین مشتریان نفت ایران، برای ماه نوامبر قصد خرید هیچ محموله نفتی از رژیم ایران را ندارد.» این در حالی‌ست که کره جنوبی و ژاپن به‌عنوان دو خریدار عمده نفت ایران پیشتر خرید نفت خود را قطع کرده بودند.
روز ۳ مهر بلومبرگ اعلام کرد که دو پالایشگاه بزرگ دولتی هند یعنی «ایندین اویل»، «باهارات پترولیوم»، و همچنین پالایشگاههای نایارا و مانگالور، در ماه نوامبر هیچ درخواستی برای خرید نفت ایران نداده‌اند. این پالایشگاهها تقریباً کل خرید نفت هند از ایران را انجام می‌دهند. «مسئولان این پالایشگاهها گفته‌اند که فعلاً تصمیمی برای خرید نفت از رژیم ایران را ندارند تا ببینند در آینده چه سیاستی اتخاذ می‌کنند.» [مجاهدین ۵ مهر ۹۷]
با این وجود می‌توان ارزیابی کرد که تصمیمات رهبران سیاسی اروپا برای دور زدن تحریم‌های نظام ایران تا چه میزان می‌تواند شریان مالی به سمت نظام ایران را فعال نگه دارد. زیرا در حالی که رهبران اروپایی بر ضرورت باقی ماندن در برجام تاکید می‌کنند اما شرکت‌ها چه در اروپا چه سایر نقاط جهان ترجیح می‌دهند که از تصمیمات بزرگترین اقتصاد جهانی یعنی آمریکا پیروی کنند تا در دام تحریم‌ها نیافتند.
در همین زمینه:
مطالب مارا در وبلاک انجمن نجات ایران ودر توئیتربنام @bahareazady دنبال کنید
پیش بسوی قیام سراسری ، ما بر اندازیم# شهرهای ایران اعتصاب # تظاهرات#
سرنگونی # اتحادوهمبستگی مرگ_بر_دیکتاتور #IranRegimeChange
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر